Hoe stook je optimaal met je houtkachel? 5 slimme tips
Gepubliceerd op: 11 augustus 2025
Leestijd:
Auteur:
Inhoudsopgave
Een houtkachel is niet alleen een bron van warmte, maar ook van gezelligheid. Toch komt er bij goed stoken meer kijken dan simpelweg wat houtblokken op het vuur gooien. Onjuist gebruik leidt tot rook, vieze ruiten, een lager rendement en zelfs gezondheidsrisico’s. Wil je het maximale uit je kachel halen en verantwoord stoken? Hieronder lees je vijf slimme tips om optimaal te stoken.
De basis van efficiënt stoken begint bij het soort hout dat je gebruikt. Niet alle houtsoorten zijn geschikt. Hardhout, zoals beuken, essen of eiken, brandt lang en gelijkmatig. Zachthout, zoals den of spar, brandt snel op en geeft meer vonken. Nog belangrijker is de vochtigheidsgraad van het hout. Gebruik altijd droog hout met een vochtpercentage onder de 20%. Te nat hout veroorzaakt rook, teerafzetting in de schoorsteen en onvolledige verbranding. Je kunt een eenvoudige vochtmeter gebruiken om dit te controleren.
Laat vers hout minimaal twee jaar drogen op een goed geventileerde, droge plek. Stapel het losjes op met ruimte tussen de blokken en dek het alleen van bovenaf af, zodat lucht vrij spel heeft.
Veel mensen bouwen hun vuur verkeerd op: grote blokken onderin, aanmaakblokjes erop en aansteken maar. Dit zorgt echter voor veel rook en onvolledige verbranding. De Zwitserse methode werkt precies andersom en is veel efficiënter.
Leg eerst de grote blokken onderin, daarboven een laag kleinere houtjes en bovenop aanmaakblokjes of wat aanmaakhout. Steek het vuur van bovenaf aan. Hierdoor warmt het rookkanaal langzaam op en vindt de verbranding bovenin plaats, met minder rook als resultaat. Deze methode geeft ook minder roetaanslag op het glas.
Een veelgemaakte fout is het te snel terugdraaien van de luchttoevoer. Een houtkachel heeft zuurstof nodig om goed te kunnen verbranden. Wordt de luchttoevoer te vroeg of te veel dichtgedraaid, dan ontstaat er een onvolledige verbranding. Dit leidt tot meer fijnstof en een lagere warmteafgifte.
Begin met de luchttoevoer helemaal open en laat deze de eerste 10 tot 15 minuten zo staan. Pas daarna kun je de toevoer geleidelijk verminderen. Moderne kachels hebben vaak een primaire en secundaire luchtregeling. Leer hoe jouw houtkachel precies werkt door de handleiding goed door te nemen of te informeren bij de leverancier.
Een goed onderhouden houtkachel werkt efficiënter en veiliger. Laat daarom minstens één keer per jaar de schoorsteen vegen door een erkend schoorsteenveger. Hiermee voorkom je schoorsteenbrand door creosootopbouw, een brandbare teerlaag die ontstaat bij onvolledige verbranding.
Maak ook regelmatig het glas en de verbrandingskamer schoon. Ruiten maak je eenvoudig schoon met een natte doek en wat as. Controleer de dichtingen van de kacheldeur en vervang versleten pakkingen op tijd. Een goed sluitende deur voorkomt warmteverlies en zorgt voor een betere trek.
Het weer speelt een grotere rol dan je misschien denkt. Bij mistig of windstil weer blijft rook langer hangen en kan zich ophopen in de omgeving. Dit is niet alleen vervelend voor jezelf, maar ook voor je buren. Op zulke dagen kun je beter niet stoken.
Daarnaast is het belangrijk om te zorgen voor voldoende ventilatie in de ruimte waarin de kachel staat. Een tekort aan luchttoevoer in huis (bijvoorbeeld door mechanische ventilatie of tochtstrippen) kan de trek van de schoorsteen nadelig beïnvloeden. Soms is het nodig om een rooster of aparte luchttoevoer aan te brengen om voldoende zuurstof binnen te krijgen.
Kies het juiste hout
De basis van efficiënt stoken begint bij het soort hout dat je gebruikt. Niet alle houtsoorten zijn geschikt. Hardhout, zoals beuken, essen of eiken, brandt lang en gelijkmatig. Zachthout, zoals den of spar, brandt snel op en geeft meer vonken. Nog belangrijker is de vochtigheidsgraad van het hout. Gebruik altijd droog hout met een vochtpercentage onder de 20%. Te nat hout veroorzaakt rook, teerafzetting in de schoorsteen en onvolledige verbranding. Je kunt een eenvoudige vochtmeter gebruiken om dit te controleren.
Laat vers hout minimaal twee jaar drogen op een goed geventileerde, droge plek. Stapel het losjes op met ruimte tussen de blokken en dek het alleen van bovenaf af, zodat lucht vrij spel heeft.
Gebruik de Zwitserse methode
Veel mensen bouwen hun vuur verkeerd op: grote blokken onderin, aanmaakblokjes erop en aansteken maar. Dit zorgt echter voor veel rook en onvolledige verbranding. De Zwitserse methode werkt precies andersom en is veel efficiënter.
Leg eerst de grote blokken onderin, daarboven een laag kleinere houtjes en bovenop aanmaakblokjes of wat aanmaakhout. Steek het vuur van bovenaf aan. Hierdoor warmt het rookkanaal langzaam op en vindt de verbranding bovenin plaats, met minder rook als resultaat. Deze methode geeft ook minder roetaanslag op het glas.
Zorg voor voldoende zuurstof
Een veelgemaakte fout is het te snel terugdraaien van de luchttoevoer. Een houtkachel heeft zuurstof nodig om goed te kunnen verbranden. Wordt de luchttoevoer te vroeg of te veel dichtgedraaid, dan ontstaat er een onvolledige verbranding. Dit leidt tot meer fijnstof en een lagere warmteafgifte.
Begin met de luchttoevoer helemaal open en laat deze de eerste 10 tot 15 minuten zo staan. Pas daarna kun je de toevoer geleidelijk verminderen. Moderne kachels hebben vaak een primaire en secundaire luchtregeling. Leer hoe jouw houtkachel precies werkt door de handleiding goed door te nemen of te informeren bij de leverancier.
Onderhoud je kachel en schoorsteen
Een goed onderhouden houtkachel werkt efficiënter en veiliger. Laat daarom minstens één keer per jaar de schoorsteen vegen door een erkend schoorsteenveger. Hiermee voorkom je schoorsteenbrand door creosootopbouw, een brandbare teerlaag die ontstaat bij onvolledige verbranding.
Maak ook regelmatig het glas en de verbrandingskamer schoon. Ruiten maak je eenvoudig schoon met een natte doek en wat as. Controleer de dichtingen van de kacheldeur en vervang versleten pakkingen op tijd. Een goed sluitende deur voorkomt warmteverlies en zorgt voor een betere trek.
Stook alleen als het weer het toelaat
Het weer speelt een grotere rol dan je misschien denkt. Bij mistig of windstil weer blijft rook langer hangen en kan zich ophopen in de omgeving. Dit is niet alleen vervelend voor jezelf, maar ook voor je buren. Op zulke dagen kun je beter niet stoken.
Daarnaast is het belangrijk om te zorgen voor voldoende ventilatie in de ruimte waarin de kachel staat. Een tekort aan luchttoevoer in huis (bijvoorbeeld door mechanische ventilatie of tochtstrippen) kan de trek van de schoorsteen nadelig beïnvloeden. Soms is het nodig om een rooster of aparte luchttoevoer aan te brengen om voldoende zuurstof binnen te krijgen.
